Dworek Wincentego Pola  – reprezentacje przeszłości w przestrzeni symulakrum

Wiktor Kowalczyk

doi:10.61464/siml.29

Opublikowane: 2023-11-271

Tom 25 (2023)

Dworek Wincentego Pola – reprezentacje przeszłości w przestrzeni symulakrum

Wiktor Kowalczyk

Dział: Tematy i problemy

https://doi.org/10.61464/siml.29

Abstrakt

Ponad dwa wieki temu w Lublinie przyszedł na świat Wincenty Pol (1807–1872) – późniejszy uczestnik powstania listopadowego, poeta, krajoznawca, geograf i etnograf, człowiek licznych zainteresowań, aktywny w wielu dziedzinach. Za życia był osobą powszechnie znaną i znaczącą, dziś popadł w zapomnienie. W jaki sposób i na podstawie czego można dokonać „reanimacji” tej postaci? Poświęcone jej muzeum – Dworek Wincentego Pola (filia Muzeum Literackiego, oddział Muzeum Narodowego w Lublinie) gromadzi, bada i wystawia różnego typu zasoby pamięci. Mieści się w drewnianym dworku z końca XVIII wieku, będącym niegdyś własnością rodziców poety. Przeniesiony pół wieku temu na nowe miejsce został zrekonstruowany, a niezachowany wystrój jego wnętrz zastąpiła muzealna aranżacja o charakterze symulakrum. Obok nielicznych pamiątek osobistych po autorze Pieśni o ziemi naszej znajdziemy tu kilka kolekcji obiektów pośrednio z nim związanych. Obcowanie z nimi, ich „odczytywanie” i interpretacja pozwalają na swego rodzaju doświadczenie przeszłości – życia i świata Wincentego Pola, zarówno tego realnego, jak i przedstawionego przezeń na kartach utworów literackich. Owe reprezentacje, ilustrujące biograficzną narrację, wraz z faktami stanowią oparcie dla budowania świadomości historycznej. Pozostaje jednak pytanie, na ile adekwatny w stosunku do minionej rzeczywistości obraz tworzą.

Słowa kluczowe:

wiek XIX, dwory i dworki, Wincenty Pol, muzeum biograficzne, muzeum literackie, symulakrum, reprezentacje przeszłości, narracje historyczne

Inne teksty tego samego autora

Wiktor Kowalczyk, Pamięć – kultura – edukacja. Rok 2019 w Dworku Wincentego Pola , Studia i Materiały Lubelskie: Tom 22 (2020)
Wiktor Kowalczyk, Stanisław Czarniecki i jego zasługi dla Muzeum Lubelskiego. Dwugłos* , Studia i Materiały Lubelskie: Tom 23 (2021)

Pobierz pliki

Siml.25-s.33-50

Zasady cytowania

Kowalczyk, W. (2023). Dworek Wincentego Pola – reprezentacje przeszłości w przestrzeni symulakrum. Studia I Materiały Lubelskie, 25. https://doi.org/10.61464/siml.29

Cited by / Share

Bibliografia

Ankersmit Frank, Narracja, reprezentacja, doświadczenie. Studia z teorii historiografii, red. i wstęp Ewa Domańska, Kraków 2004.

Antoniewicz Władysław Leon, odręczne notatki w zbiorach Muzeum Dworek Wincentego Pola w Lublinie, sygn. MPol/582-585, 589-590 i 594/ML.

Assmann Jan, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, tłum. Anna

Kryczyńska-Pham, Warszawa 2008.

Baliński Karol, Śpiewakowi „Mohorta” bratnie słowo, Londyn 1863.

Baudrillard Jean, Symulakry i symulacja, tłum. Sławomir Królak, Warszawa 2005.

Bełza Władysław, Wincenty Pol. Wspomnienie w 40-stą rocznicę zgonu poety, Kraków 1912.

Bobkowski Andrzej, Szkice piórkiem, Warszawa 1995.

Bołoz Antoniewicz Jan, Grottger, Lwów 1910.

Buszczyński Stefan, Pol i jego pisma, Kraków 1873.

Czarniecki Stanisław, Zossel-Wojtysiak Władysława, Wincenty Pol czy Seweryn Korzeliński na rysunku Artura Grottgera?, „Studia i Materiały Lubelskie” 1987, t. 12, s. 47–59.

Domańska Ewa, Filozoficzne rozdroża historii, [w:] Ewa Domańska, Jerzy Topolski, Wojciech Wrzosek, Między modernizmem

a postmodernizmem. Historiografia wobec zmian w filozofii historii, Poznań 1994, s. 17–30.

Dzieduszycki Maurycy, Co się komu należy. Słowo o p. Kornelu Ujejskim i o. p. Wincentym Polu, Lwów 1860.

Estreicher Karol, Wincenty Pol, jego młodość i otoczenie (1807–1832), Lwów 1882.

Folga-Januszewska Dorota, Muzeum: fenomeny i problemy, Kraków 2015.

Fredro Aleksander, Trzy po trzy, oprac. i wstępem poprzedziła Krystyna Czajkowska, Warszawa 1987.

Gloger Zygmunt, Rok polski w życiu, tradycji i pieśni, Warszawa 1900.

Goszczyński Seweryn, Dziennik sprawy Bożej, t. 1–2, oprac. Zbigniew Sudolski, przy współudziale Wiesławy Kordaczuk, Marii M. Matusiak, Warszawa 1984.

Historia w przestrzeniach pamięci. Obozy – „miejsca po” – muzea, red. Tomasz Kranz, Lublin 2021.

Huyssen Andreas, Twilight Memories. Marking Time in a Culture of Amnesia, New York–London 1995.

Jackowski Antoni, Wincenty Pol – prekursor geografii religii w Polsce, [w:] Obrazy natury i kultura. Studia o Wincentym Polu, red. Małgorzata Łoboz, Wrocław 2015, s. 113–141.

Jakimińska Grażyna, Nasalski Zygmunt, 100 lat Muzeum Lubelskiego, „Studia i Materiały Lubelskie” 2008, t. 15, s. 9–52.

Kaczkowski Zygmunt, Mój pamiętnik z lat 1833–1843, Lwów 1899.

Kossak Wojciech, Wspomnienia, opracował, wstępem i przypisami opatrzył Kazimierz Olszański, Warszawa 1973.

Kowalczyk Wiktor, Dworek Wincentego Pola. Przewodnik, Muzeum Narodowe w Lublinie, Lublin 2022.

Kraszewski Józef Ignacy, Pamiętniki, oprac. Wincenty Danek, Biblioteka Narodowa, Seria 1, nr 207, Wrocław 1972.

Listy do instytucji i osób świeckich, red. Alfons Schletz, [w:] Pisma Adama Chmielowskiego (Brata Alberta), „Nasza Przeszłość. Studia z Dziejów Kościoła i Kultury Katolickiej w Polsce” 1965, t. 21, s. 20–71.

Listy z ziemi naszej. Korespondencja Wincentego Pola z lat 1826–1872, zebrał, opracował i wstępem opatrzył Zbigniew

Sudolski, Warszawa 2004.

Louis Józef, Józefa Wawel-Louisa wspomnienia z majówek i wycieczek w r. 1850, [w:] Pamiętniki krakowskie rodziny Louisów

(1831–1869), Kraków 1962, s. 245–269.

Mann Maurycy, Wincenty Pol. Studium biograficzno-krytyczne, t. 1, Kraków 1904.

Mann Maurycy, Wincenty Pol. Studium biograficzno-krytyczne, t. 2, Kraków 1906.

Morzycka Faustyna, Wincenty Pol – życiorys, Warszawa 1899.

Napiórkowski Marcin, Symulakrum, https://cbh.pan.pl/pl/symulakrum [dostęp: 28.06.2023].

Nietzsche Friedrich, O życiowym pożytku z historii oraz jej zbędności, [w:] tegoż, Niewczesne rozważania, tłum. Marian Leon

Kalinowski, Kraków 2020, s. 93–189.

Nietzsche Friedrich, W opozycji do pozytywizmu, [w:] Wokół rozumienia. Studia i szkice z hermeneutyki, wybór i przekład

Grzegorz Sowiński, Kraków 1993, s. 141.

Nora Pierre, Les Lieux de mémoire, Paris 1984.

Onoszko Eugeniusz, „Lublin, Dworek Wincentego Pola, ul. Łęczyńska 46 – dokumentacja historyczno-architektoniczna”,

maszynopis w księgozbiorze Dworku Wincentego Pola w Lublinie, Warszawa 1967, nr inw. 308.

Orda Napoleon, Album widoków Polski przedstawiających miejsca historyczne od początku Chrześcijaństwa w tym kraju oraz stare ruiny zamków obronnych w guberniach Warszawskiej, Kaliskiej, Piotrkowskiej, Kieleckiej, Lubelskiej, Radomskiej, Płockiej, Suwalskiej i Łomżyńskiej, Warszawa 1882.

Petera Janina, Wiejskie dworki drewniane na Lubelszczyźnie, „Z Zagadnień Kultury Ludowej” 1978, t. I, s. 78–159.

Pol Wincenty, Dzieła wierszem i prozą, t. 1–10, Lwów 1875–1878.

Pol Wincenty, Geografia Ziemi Świętej w dwóch księgach, Lwów 1863.

Pol Wincenty, Mohort. Rapsod rycerski w podania, Kraków 1855.

Pol Wincenty, Muzeum Natury we Lwowie, „Biblioteka Naukowego Zakładu im. Ossolińskich” 1847, t. 1, nr 4, s. 333–371.

Pol Wincenty, Muzeum Natury we Lwowie, „Biblioteka Naukowego Zakładu im. Ossolińskich” 1847, t. 1, nr 5, s. 445–499.

Pol Wincenty, Pamiętniki, oprac. Karol Lewicki, Kraków 1960.

Pol Wincenty, Poezyje, t. 1–4, Wiedeń 1857.

Pol Wincenty, Wit Stwosz. Poemat z pomników historycznych XV wieku, Lwów 1876.

Polska, jej dzieje i kultura od czasów najdawniejszych do chwili obecnej, t. 3, Warszawa 1931.

Połuszejko Grażyna, I nic nad Boga. Wiara, Kościół, duchowieństwo w życiu i twórczości Wincentego Pola, Lublin 2007.

Połuszejko Grażyna, Wincenty Pol (1807–1872) – pomysłodawca i uczestnik inicjatyw kulturalno-naukowych, Lublin 2019.

Połuszejko Grażyna, Kozica Kazimierz, 100 globusów na 100-lecie Polskiego Towarzystwa Geograficznego. Polskie globusy Ziemi z XIX–XXI wieku. Kartografowie, wydawcy, producenci, Lublin–Warszawa 2018.

Pomian Krzysztof, Historia – dziś, [w:] Historia – dziś. Teoretyczne problemy wiedzy o przeszłości, red. Ewa Domańska, Rafał

Stobiecki, Tomasz Wiślicz, Kraków 2014, s. 19–36.

Poźniak January, Pierwiosnki sprzed lat przeszło pięćdziesięciu, Lwów 1883.

Przybyszewski Wojciech, Rok 1863 – album sapieżyński z fotografiami uczestników powstania styczniowego, wojskowych

i wybitnych postaci ze świata polityki, nauki, kultury i sztuki, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego

Miasta Krakowa” 2015, t. 33, s. 383–384.

Samuel Raphael, Theatres of Memory, vol. I: Past and Present in Contemporary Culture, London–New York 1994.

Schopenhauer Artur, Filozofia i historia, [w:] Jan Garewicz, Schopenhauer, Warszawa 2000, s. 143–147.

Schopenhauer Artur, Świat jako wola i przedstawienie, tłum. i komentarz Jan Garewicz, t. 2, Warszawa 1995, s. 629–638.

Siemieński Lucjan, Wincenty Pol i jego poetyczne utwory, Kraków 1875.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 2, Warszawa 1881.

Spasowicz Włodzimierz, Wincenty Pol jako poeta, Warszawa 1876.

Suffczyński Kajetan, Zawsze oni, Poznań 1875.

Tilden Freeman, Interpretacja dziedzictwa, tłum. Agnieszka Wilga, Poznań 2019.

Ujejski Kornel, Listy spod Lwowa, Lwów 1860.

Vincenz Stanisław, Na wysokiej połoninie: obrazy, dumy i gawędy z Wierchowiny Huculskiej, Warszawa 1936.

White Hayden, Przeszłość praktyczna, red. Ewa Domańska, tłum. Jan Burzyński, Agata Czarnacka, Tomasz Dobrogoszcz, Ewa

Domańska, Emilia Kledzik, Adam Ostolski, Paweł Stachura, Elżbieta Wilczyńska, Łukasz Zaremba, Kraków 2014.

Zossel-Wojtysiak Władysława, Okulary Wincentego Pola. Zapis niezwykłych zdarzeń i spraw w Dworku Wincentego Pola –

muzeum poety, [w:] Wincentego Pola fascynacje literaturą i krajobrazem, red. Tadeusz Piersiak, Artur Timofiejew,

Lublin 2010, s. 233–243.

Zossel-Wojtysiak Władysława, Znaj podanie twego rodu… Rodzina Wincentego Pola i jego potomkowie, Lublin 1995.

Żygulski Zdzisław jun., Dzieje zbiorów puławskich. Świątynia Sybilli i Dom Gotycki, Kraków 2009