Zabawy w przestrzeni. „Rzeźba napowietrzna” Edwarda Krasińskiego

Elżbieta Błotnicka-Mazur

doi:10.61464/siml.31

Opublikowane: 2023-11-271

Tom 25 (2023)

Zabawy w przestrzeni. „Rzeźba napowietrzna” Edwarda Krasińskiego

Elżbieta Błotnicka-Mazur

Dział: Tematy i problemy

https://doi.org/10.61464/siml.31

Abstrakt

Edward Krasiński, rzeźbiarz i malarz, jeden z najważniejszych polskich artystów lat 60. i 70. XX wieku, jest znany przede wszystkim ze swoich artystycznych interwencji z użyciem taśmy blue scotch. W niniejszym artykule autorka skupia się jednak na grupie prac rzeźbiarskich Krasińskiego pod nazwą „Dzidy”, które artysta wykonał około połowy lat 60. XX wieku przy użyciu drutu i elementów drewnianych. Julian Przyboś, poeta i krytyk sztuki, nazwał te linearne
kompozycje „rzeźbami napowietrznymi”, ze względu
na sposób ich prezentacji w otwartej przestrzeni.
Celem artykułu jest zaproponowanie nowego odczytania tych kompozycji na podstawie komentarz prasowych Przybosia. Najważniejszymi aspektami, które zostały wzięte pod uwagę, są: dynamika kompozycji, kształt, kolor, interakcja z otaczającą przestrzenią, powiązanie z Teorią Miejsca, która określa relacje między dziełem sztuki, zajmowaną przez nie przestrzenią a odbiorcą, a także charakterystyczne dla tego okresu zainteresowanie artysty zdobyczami nauki i techniki.

Słowa kluczowe:

Edward Krasiński, Julian Przyboś, sztuka polska lat 60. XX wieku, rzeźba linearna, rzeźba napowietrzna

Pobierz pliki

Siml.25-s.59-68

Zasady cytowania

Błotnicka-Mazur, E. (2023). Zabawy w przestrzeni. „Rzeźba napowietrzna” Edwarda Krasińskiego. Studia I Materiały Lubelskie, 25. https://doi.org/10.61464/siml.31

Cited by / Share

Bibliografia

A jaka powinna być sztuka epoki lotów kosmicznych? [ankieta przeprowadzona przez Jerzego Ludwińskiego], „Struktury”

, nr 11 [dodatek do „Kameny” 1961, nr 22], s. 10.

Alberro Alexander, Dynamiczna linia Edwarda Krasińskiego, [w:] Awangarda w bloku / Avant-garde in the Bloc, red. Gabriela

Świtek, Warszawa 2009, s. 358–369.

Awangarda w plenerze. Osieki i Łazy 1963–1981 / Avant-garde in Plein-air. Osieki and Łazy 1963–1981, red. Ryszard Ziarkiewicz, Koszalin 2008.

Błotnicka-Mazur Elżbieta, Edward Krasiński’s ‘Overhead Sculptures’. A Manifestation of Modernity, „Modernism/Modernity”

, vol. 29, no. 3, s. 653–671.

Błotnicka-Mazur Elżbieta, Rzeźba – linia w przestrzeni, [w:] Paragone. Rzeźba wobec awangardy, red. Elżbieta Błotnicka-Mazur, Lechosław Lameński, Marcin Pastwa, Lublin 2018, s. 273–292.

Bogucki Janusz, Jakie znaczenie dla sztuki mogą mieć loty kosmiczne?, „Struktury” 1961, nr 11 [dodatek do „Kameny” 1961, nr 22], s. 9.

Borowski Wiesław, [wprowadzenie w:] Edward Krasiński, katalog wystawy, Galeria Krzysztofory, Kraków 1965, s. nlb. [4].

Cavallaro Umberto, The Race to the Moon Chronicled in Stamps, Postcards and Postmarks. A Story of Puffery vs. the Pragmatic, Springer–Praxis 2018.

DROLE D’INTERWIEV. Z Edwardem Krasińskim rozmawiają Eulalia Domanowska, Stanisław Cichowicz, Andrzej Mitan,

„Obieg”, 08.01.2007, http://archiwum-obieg.u-jazdowski.pl/rozmowy/7957 [dostęp: 28.07.2017].

Edward Krasiński, katalog wystawy, red. Kasia Redzisz, Stephanie Straine, Tate Liverpool, Liverpool 2016.

Edward Krasiński. Elementarz / ABC, katalog wystawy, red. Paweł Polit, Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki,

Kraków 2008.

Edward Krasiński. Les mises en scène, katalog wystawy, red. Sabine Breitwieser, Generali Foundation, Wien 2006.

Fried Michael, Sztuka i przedmiotowość, tłum. Krzysztof Pijarski, „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej”, nr 15, https://www.pismowidok.org/pl/archiwum/2016/15-teatralnosc/sztuka-i-przedmiotowosc [dostęp: 2.08.2017].

Greenberg Clement, Nowa Rzeźba, tłum. Iwona Chlewińska, „Kresy” 2001, nr 3 (47), s. 208–211.

Greenberg Clement, The New Sculpture, [w:] Art and Culture. Critical Essays, Boston 1961, s. 139–145.

Heidegger Martin, Sztuka i przestrzeń, tłum. Cezary Woźniak, „Principia” 1991, t. 3, s. 123–128.

Indeks Plenerów / Index of Plein-Airs, [w:] Kolekcja Osiecka Muzeum w Koszalinie / The Osieki Collection at the Museum of Koszalin, red. Piotr Pawłowski, Ryszard Ziarkiewicz, Koszalin 2018, s. 471–488.

Into the Cosmos: Space Exploration and Soviet Culture, red. James T. Andrews, Asif A. Siddiqi, Pittsburgh 2011.

Juszkiewicz Piotr, Cień modernizmu, Poznań 2013.

Juszkiewicz Piotr, Linia ratunkowa. Od jasnowidztwa do ślepoty, [w:] Awangarda w bloku / Avant-garde in the Bloc, red. Gabriela Świtek, Warszawa 2009, s. 334–346.

Juszkiewicz Piotr, Od rozkoszy historiozofii do „gry w nic”. Polska krytyka artystyczna czasu odwilży, Poznań 2005.

Kandyński [Wasilij], O duchowości w sztuce, ze wstępem Maxa Billa, tłum. Stanisław Fijałkowski, Łódź 1996.

Kobro Katarzyna, Strzemiński Władysław, Kompozycja przestrzeni. Obliczenia rytmu czasoprzestrzennego (fragmenty), „Sztuka i Filozofia” 1997, t. 13, s. 88–99.

Krauss Rosalind E., Passages in Modern Sculpture, Cambridge–Massachusetts–London 1977.

Krauss Rosalind E., Sculpture in the Expanded Field, „October” 1979, vol. 8, s. 30–44.

Krauss Rosalind E., Sense and Sensibility. Reflections on post ‘60s Sculpture, „Artforum” 1973, vol. 12, no. 3, s. 43–53.

Krauss Rosalind E., This New Art: To Draw in Space, [w:] The Originality of the Avant-Garde and Other Modernist Myths,

London 1986, s. 119–129.

Lachowski Marcin, Awangarda wobec instytucji. O sposobach prezentacji sztuki w PRL-u, Sztuka Nowa, t. 2, Lublin 2006.

Lachowski Marcin, Plenery w Osiekach i granice nowoczesnego obrazu / The Osieki Plein-airs and the borders of modern image, [w:] Kolekcja Osiecka Muzeum w Koszalinie / The Osieki Collection at the Museum of Koszalin, red. Piotr Pawłowski,

Ryszard Ziarkiewicz, Koszalin 2018, s. 57–69.

Leśniewska Anna Maria, Nowe miejsce rzeźby w sztuce polskiej lat 60. XX wieku jako wyraz przemian w sztuce przestrzeni,

Warszawa 2015

Majewski Piotr, Krytyka artystyczna wobec abstrakcji niegeometrycznej, lata 1945–1965, „Studia i Materiały Lubelskie” 2017, t. 20, s. 36–47.

Morris Robert, Uwagi o rzeźbie. Teksty, tłum. Paweł Polit, red. Susanne Titz i in., Łódź 2010.

Nader Luiza, Heterologia błękitnej linii, [w:] Awangarda w bloku / Avant-garde in the Bloc, red. Gabriela Świtek, Warszawa

, s. 269–281.

Polit Paweł, Retoryka niebieskiego paska, [w:] Awangarda w bloku / Avant-garde in the Bloc, red. Gabriela Świtek, Warszawa

, s. 238–252.

Przyboś Julian, Maj malarski w Paryżu, czyli owies i ryż, „Przegląd Kulturalny” 1957, nr 27, s. 1–3.

Przyboś Julian, Nowa przestrzeń, „Przegląd Kulturalny” 1958, nr 17, s. 9.

Przyboś Julian, Plener, „Życie Warszawy” 1964, nr 251, s. 6.

Przyboś Julian, Rzeźba napowietrzna, „Poezja” 1966, nr 1, s. 75–81.

Ptaszkowska Hanna, Program i realizacje galerii Foksal, „Projekt” 1967, nr 6, s. 48–55.

Rejniak-Majewska Agnieszka, „Kondycja postmedialna” i wynajdywanie medium według Rosalind Krauss, [w:] Sztuki w przestrzeni transmedialnej, red. Tomasz Załuski, Łódź 2010, s. 42–52.

Rejniak-Majewska Agnieszka, Polityka doświadczenia. Clement Greenberg i tradycja formalistycznej krytyki sztuki, Toruń 2017.

Rzepińska Maria, Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, t. 2, Warszawa 1989.

Schiller Konrad, Dzieła odzyskane. Edward Krasiński w Fundacji Galerii Foksal, „Szum”, 8.05.2013, http://magazynszum.pl/

krytyka/edward-krasinski-w-fundacji-galerii-foksal/ [dostęp: 5.07.2021].

Skalska Agnieszka, Gest estetyczny Katarzyny Kobro, „Rocznik Historii Sztuki” 2013, t. 38, s. 89–102.

Szczerski Andrzej, Awangarda w Atomicach, [w:] Andrzej Szczerski, Cztery nowoczesności. Teksty o sztuce i architekturze polskiej XX wieku, Kraków 2015, s. 125–142.

Sztabiński Grzegorz, Nieskończoność i granice. Koncepcja przestrzeni w twórczości Katarzyny Kobro, [w:] Grzegorz Sztabiński,

Dlaczego geometria? Problemy współczesnej sztuki geometrycznej, Łódź 2004, s. 105–118.

Withers Josephine, Julio González: Sculptures in Iron, New York 1978.

Wprowadzenie do Ogólnej Teorii Miejsca, [w:] Program Galerii Foksal PSP, [Warszawa] 1967, nlb