Socjalistyczne treści w nowoczesnej formie? Dekoracje przestrzeni Warszawy podczas V Światowego  Festiwalu Młodzieży i Studentów w 1955 roku wobec komunistycznych konceptualizacji miasta

Julia Majewska

doi:10.61464/siml.35

Opublikowane: 2023-11-271

Tom 25 (2023)

Socjalistyczne treści w nowoczesnej formie? Dekoracje przestrzeni Warszawy podczas V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów w 1955 roku wobec komunistycznych konceptualizacji miasta

Julia Majewska

Dział: Tematy i problemy

https://doi.org/10.61464/siml.35

Abstrakt

Celem artykułu jest przyjrzenie się zjawisku V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów odbywającego się w Warszawie w 1955 roku, rozumianego jako kulturowy fenomen oraz wydarzenie zakreślające cezurę czasową w dyskursie polskiej historii sztuki po 1945 roku. Zasadniczą część tekstu stanowi analiza historyczno-artystyczna formy i treści dekoracji festiwalowych, które pojawiły się w przestrzeni miejskiej Warszawy podczas międzynarodowej imprezy. Tezę badawczą artykułu stanowi założenie, że kombinacja socjalistycznej treści i awangardowej formy dekoracji wyznaczyła alternatywną drogę sztuce godzącej ideologiczne wymogi doktryny z estetyką modernistyczno-awangardową. Nadanie dekoracjom dwuznacznego statusu rozciągniętego pomiędzy realizmem a awangardą pozwoliło na odtworzenie dyskusji o roli sztuki funkcjonującej w ramach systemu i przeciw niemu. W artykule zostaje rozpatrzona przełomowa rola Festiwalu, traktowanego jako pierwszy moment po drugiej wojnie światowej, w którym na tak szeroką skalę w przestrzeni publicznej dopuszczono formy nowoczesne, które posiłkują się tradycją modernizmu. Festiwal, jako przewrót artystyczno-kulturowy, spowodował dalekosiężne zmiany – wpłynął na kształt polskiej sztuki po 1955 roku oraz sposób nadawania miastu i pojawiającym się w nim elementom wizualnym estetyki.

Słowa kluczowe:

przestrzeń miejska, modernizm, festiwal, socjalizm, Warszawa

Pobierz pliki

Siml.25-s.81-96

Zasady cytowania

Majewska, J. (2023). Socjalistyczne treści w nowoczesnej formie? Dekoracje przestrzeni Warszawy podczas V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów w 1955 roku wobec komunistycznych konceptualizacji miasta. Studia I Materiały Lubelskie, 25. https://doi.org/10.61464/siml.35

Cited by / Share

Bibliografia

Czerwiński Marcin, Kartki z różnych miast, Warszawa 1957.

Dąbrowska Maria, Dzienniki powojenne, t. 3: 1955–1959, oprac. Tadeusz Drewnowski, Warszawa 1996.

Drawicz Andrzej, Pocałunek na mrozie, Londyn 1989.

Jaka jesteś rodzino?, oprac. Mirosława Parzyńska, Irena Tarłowska, Warszawa 1963.

Kuroń Jacek, Wiara i wina. Do i od komunizmu, Warszawa 1990.

Mycielski Zygmunt, Dziennik 1950–1959, Warszawa 1999.

Pamiętniki robotników warszawskich, Warszawa 1976.

Steinhaus Hugo, Wspomnienia i zapiski, oprac. Alekandra Zgorzelska, Wrocław 2002.

Wallis Aleksander, Socjologia wielkiego miasta, Warszawa 1967.

A. C., Konkurs na Dworzec Kolejowy w Neapolu, „Stolica” 1956, nr 29, s. 12–13.

Bratkowska Z., Jak przygotowujemy teren naszego Bloku do Festiwalu, „Obywatel Warszawy” 1955, nr 6, s. 12.

Co spostrzegła Syrenka, „Świat”, 28 sierpnia 1955, s. 21.

Czerwiński Andrzej, Celowość i prostota we współczesnej architekturze jugosłowiańskiej, „Stolica” 1959, nr 30, s. 18–19.

Fenaux G., Notatki z Polski, „Kultura” 1955, nr 10, s. 114.

Hiller Z., Transport w służbie Festiwalu, „Motoryzacja” 1955, nr 10, s. 293.

Jurkszus-Tomaszewska Jadwiga, Nowy kraj – nieznany kraj, „Kultura” 1961, nr 5, s. 72

Kobzdej Aleksander, Refleksje pofestiwalowe, „Projekt” 1956, nr 1, s. 76.

Krasucki W., Cioty, „Sztandar Młodych”, 20–21 sierpnia 1955, s. 2.

Onoszko Hanna, Dekoracje festiwalowe, „Przegląd Artystyczny” 1955, nr 3–4, s. 68–79.

Wierzbicki Jerzy, Autokarem przez Austrię, Szwajcarię, Francję i Włochy północne, „Architektura” 1957, nr 1, s. 2–3 i 38–40.

„Express Wieczorny”, 13 lipca 1955, s. 5.

„Express Wieczorny”, 26 lipca 1955, s. 1.

„Express Wieczorny”, 27 lipca 1955, s. 1.

„Express Wieczorny”, 28 lipca 1955, s. 5

„Express Wieczorny”, 30–31 lipca 1955, s. 7.

„Express Wieczorny”, 23 marca 1956, s. 3.

„Express Wieczorny”, 5 kwietnia 1956, s. 1.

„Express Wieczorny”, 23 kwietnia 1956, s. 5.

„Express Wieczorny”, 5 lipca 1956, s. 5.

„Express Wieczorny”, 25 sierpnia 1956, s. 5.

„Szpilki”, 17 lipca 1955, s. 8.

„Sztandar Młodych”, 16 sierpnia 1955, s. 1.

„Świat”, 14 sierpnia 1955, s. 4.

Ogólnopolska Wystawa Młodej Plastyki pod hasłem „Przeciw wojnie – przeciw faszyzmowi”. Malarstwo, rzeźba, grafika, katalog wystawy, Arsenał, Warszawa 1955.

Archiwum Wojciecha Fangora (Fangor Foundation), Archiwa Artystek i Artystów, Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Warszawa.

Archiwum Akt Nowych, Warszawa.

Bernatowicz Piotr, Picasso za żelazną kurtyną. Recepcja artysty i jego sztuki w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1945–1970, Kraków 2006.

Brzostek Błażej, Za progiem. Codzienność w przestrzeni publicznej Warszawy lat 1955–1970, Warszawa 2007.

Juszkiewicz Piotr, Cień modernizmu, Poznań 2013.

Komunizm. Ideologia, system, ludzie, red. Tomasz Szarota, Warszawa 2001.

Kiełczewska Anna, Porajska-Hałka Maria, Wizje nowoczesności. Lata 50. i 60. – wzornictwo, estetyka, styl życia, Warszawa 2012.

Kowalska Bożena, Polska awangarda malarska 1945–1980. Szanse i mity, Warszawa 1988.

Krzywicki Andrzej, Poststalinowski karnawał radości. V Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów o Pokój i Przyjaźń, Warszawa

, Warszawa 2009.

Majewski Jerzy S., Urzykowski Tomasz, Spacerownik. Pałac Kultury i Nauki, Warszawa 2015.

Piotrowski Piotr, Znaczenia modernizmu. W stronę historii sztuki polskiej po 1945 roku, Poznań 1999

Wierzbicki Marek, Związek Młodzieży Polskiej i jego członkowie. Studium z dziejów funkcjonowania stalinowskiej organizacji

młodzieżowej, Warszawa 2006.

Włodarczyk Wojciech, Sztuka polska 1918–2000, Warszawa 2000.

Sadowska Joanna, Oficjalne kontakty międzynarodowe młodzieży w PRL-u, „Studia Podlaskie” 2012, t. XX, s. 225–244.

Szeligowska-Farquhar Joanna, Zieliński Jacek Antoni, „Arsenał” 1955. Przełom, epizod, kontynuacja, katalog wystawy, Muzeum

Śląskie w Katowicach, Katowice 2010.

Sztuka „zaangażowana” – mity i szanse, Gorzów Wielkopolski– Gościkowo/Paradyż 16–18 września 2003.